Tomasz Rys - Zenza Bronica ETRS

Zenza Bronica ETRS to profesjonalna, modułowa lustrzanka średnioformatowa na błony w standardzie 120/220 i formacie klatki 6×4,5 cm. W skład systemu wchodzą: wymienne obiektywy z bagnetem Bronica E, wymienne magazynki na ładunek światłoczuły, wizjery (pryzmatyczne i kominki) oraz gripy, co pozwala dopasować aparat do różnych zastosowań, począwszy od portretu na fotografii ślubnej i produktowej kończąc. Cechą charakterystyczną tej konstrukcji jak i podobnych (np. Hasselblad) jest migawka szczelinowa, centralna, umieszczona w obiektywach (leaf shutter), umożliwiająca synchronizację z lampą błyskową przy wszystkich czasach, co jest dużą zaletą w pracy np. z lampami studyjnymi. Podkreślmy to jeszcze raz: migawka umieszczona jest w obiektywie, nie w korpusie, zatem nie można zastosować obiektywu innego producenta bez migawki. Aparat słynął z bardzo dobrej jakości optyki Zenzanon, solidnej, metalowej konstrukcji i stosunkowo przystępnej ceny w porównaniu z systemami Hasselblada.

Firma Zenza Bronica była japońskim producentem średnioformatowych aparatów, założonym w 1956 roku przez Zenzaburō Yoshino w Tokio. Firma od lat 60-tych konkurowała bezpośrednio ze szwedzkim Hasselbladem i krajowym Mamiya, oferując modułowe lustrzanki na błony 120 w formatach 6×4,5, 6×6 i 6×7.

Seria ETR (E-Electronic, T-TTL pomiar przez obiektyw, R-Reflex lustrzanka) dedykowana była dla formatu 6×4,5 cm (migawka w obiektywie) i pojawiła się na rynku w 1976 roku jako pierwsza „leaf shutterowa” Bronica, przeznaczona głównie dla fotografów ślubnych i portretowych.

ZENZA Bronica ETRS. Zmontwany zestaw - © 2025 Tomasz Ryś

ZENZA Bronica ETRS. Zmontowany zestaw od tyłu - © 2025 Tomasz Ryś

ZENZA Bronica ETRS. Zestaw w częściach - © 2025 Tomasz Ryś

Model ETRS został wprowadzony w październiku 1978 roku jako rozwinięcie ETR przede wszystkim o rozbudowany system wymiennych wizjerów, ulepszony system pomiaru ekspozycji i przeprojektowany mechanizm spustu.

W 1979 roku wypuszczono nawet limitowaną wersję ETRS 20th Anniversary z brązową okleiną i złotym emblematem (zaledwie 300 sztuk), upamiętniającą 20-lecie Broniki.

Na rynek wprowadzono także uproszczoną, ekonomiczną wersję serii ETR, czyli aparat ETRC, który różnił od ETRS przede wszystkim brakiem wymiennych magazynków na błonę. Produkowano go jednak bardzo krótko, bo dwa lata (od 1978 do 1980).

Linia ETR była rozwijana dalej aż do modelu ETRSi (1988), ale ETRS przez wiele lat pozostawał aparatem z wyboru studiów i fotografów ślubnych, aż do schyłku Broniki w początkach ery cyfrowej w 2000 roku.

Bronica ETRS była produkowana do września 1989 roku, kiedy oficjalnie zakończono jej produkcję. Później w ofercie został już tylko nowszy model ETRSi (do 2004 r.).

Przedstawiany aparat wyposażony jest uchodzący za standard dla ETRS obiektyw Zenzanon-E II 75 mm f/2.8. Posiada on następujące właściwości:
•   Ogniskowa: 75 mm (odpowiednik ok. 45–50 mm dla małoobrazkowej konstrukcji 24x36mm)
•   Jasność: f/2,8
•   Przysłona: f/2,8 do f/22 (w krokach pełnych). Domykana jest do ustawionej wartości w momencie naciśnięcia spustu migawki co oczywiście znacznie ułatwia ustawianie ostrości. Można także domknąć przysłonę, np. w celu sprawdzenia głębi ostrości, dedykowanym przyciskiem po lewej stronie obiektywu.
•   Typ migawki: centralna w obiektywie, czasy 8s – 1/500s
•   Możliwość ustawienia czasu „T” – dość skomplikowana i nieco karkołomna. Potrzebny do tego jest … śrubokręt
•   Konstrukcja optyczna: 5 soczewek w 4 grupach z poprawionymi powłokami w stosunku do czystej wersji „E”
•   Kąt widzenia: ~ 50° w formacie 6×4,5
•   Minimalna odległość ostrzenia: 0,6 m
•   Średnica filtra: 62 mm (gwint)
•   Bagnet: Bronica E (ETR / ETRS / ETRSi)
•   Waga: 440g

Migawka obiektywu sterowana jest elektronicznie przy użyciu umieszczonej w korpusie baterii 6V (np. 28L, 4LR44). Co ciekawe – aby sprawdzić jej stan musimy zdjąć wizjer i popatrzeć na lewy dolny róg matówki. Jeżeli zapali się czerwona dioda po naciśnięciu przycisku kontroli baterii obok selektora wyboru czasu, to bateria jest sprawna. Możemy robić zdjęcia bez baterii, ale wtedy niezależnie od ustawień każde zdjęcie zostanie wykonane z czasem 1/500s.

Nie zrobimy zdjęcia i nie uruchomimy migawki z kilku powodów:
•   Niezaładowany materiał światłoczuły
•   Zablokowany spust migawki pierścieniem wokół niego z przodu korpusu, na dole, po prawej stronie
•   Niewyjęta ochrona prześwietlenia kasety z błoną
•   Błona nie do końca przesunięta (np. pomiędzy „S” i „1”)
•   Źle założony obiektyw
•   Wciśnięta blokada zdejmowania obiektywu
•   Wykonane wszystkie zdjęcia (15 klatek dla 120 i 30 dla 220).

ZENZA Bronica ETRS. Korpus. Widoczna matówka i montowanie obiektywu - © 2025 Tomasz Ryś

ZENZA Bronica ETRS. Korpus. Mechanizm przewijania i przełącznik multiekspozycji - © 2025 Tomasz Ryś

ZENZA Bronica ETRS. Korpus. Opuszczone lustro - © 2025 Tomasz Ryś

Każda wymienna kaseta na błonę 120 lub 220 wyposażona jest we własny licznik i osłonę przed naświetleniem umożliwiając w ten sposób wymianę nośnika w trakcie robienia zdjęć. Nie ma zatem najmniejszego problemu abyśmy założyli inną błonę, gdy np. braknie nam czułości. Poza magazynkami na standardowe błony 120 i 220 oferowano także magazynek ETRS 70 przeznaczony dla filmów (nie błon) o szerokości 70mm i długości 4.7m. Dawało to możliwość wykonania 90 zdjęć formatu 4.5x6cm. Uzupełnieniem magazynkowej oferty była specjalna kaseta dla POLAROID (105, 107, 108, 87, 88).

Przy ładowaniu błony do kasety musimy zwrócić uwagę na poprawne założenie osłony papierowej na szpulę odbierającą. Można się łatwo pomylić nawijanie musi odbywać się papierem na zewnątrz.

ZENZA Bronica ETRS. Magazynek - © 2025 Tomasz Ryś

Jeżeli chodzi o wizjer to mamy do wyboru kominki i pryzmaty. Sam pryzmat w sobie może być skomplikowanym urządzeniem elektronicznym służącym do ustawiania automatyki ekspozycji (TTL). Prezentowany model wyposażony jest w zwykły pryzmat bez pomiaru światła. Taki pomiar realizowany jest przez pryzmaty w wersji AE-II lub AE-III. Zatem w moim przypadku aparat pracuje w całkowicie manualnym trybie.

Do ustawiania ostrości służą matówki mocowane do korpusu. Producent oferował pięć typów:
•   Szkło matowe z klinem i mikropryzmatami (taki typ ma prezentowany egzemplarz)
•   Szkło matowe z poziomym klinem dalmierza
•   Szkło matowe z pionowym klinem dalmierza
•   Szkło matowe z siatką
•   Szkło matowe z mikropryzmatami.

Dźwignia umieszczona obok korbki przesuwu filmu pozwalała na wykonanie zdjęć w trybie multiekspozycji. Prezentowany egzemplarz wyposażony jest natomiast w grip manualny ułatwiający znacznie wykonywanie zdjęć w ruchu. Posiada także kciukową dźwignię przesuwu błony oraz gorącą stopkę. Aby przejść do następnej klatki musimy przesunąć dźwignię dwa razy.

Prezentowane zdjęcia zrobione były na filmie Kentmera 100 wywołanym w Bellini DF-2.